فیلتر های دیالیز leukosafe

مقدمه

فرآیند «کاهش لکوسیت» یا leukoreduction در محصولات خونی یکی از مهم‌ترین اقدامات برای ارتقای ایمنی تزریقات خونی است، به‌ویژه در بیماران حساس، نوزادان، دریافت‌کنندگان پیوند یا بیماران ایمونوساپرس. فیلترهای لکوسیت‌گیری با هدف حذف گلبول‌های سفید خون و کاهش اثرات جانبی ناشی از آن‌ها به‌کار می‌روند. برند LEUKOSAFE یکی از تولیدکنندگان شاخص در این زمینه است.
در این مقاله، ابتدا به اصول فنی و ساختاری این فیلترها پرداخته، سپس کاربردها، مزایا و محدودیت‌های آنها را بررسی می‌کنیم، و در نهایت نکات کاربردی برای واردکنندگان یا مراکز درمانی ارائه خواهیم کرد.

ساختار و فناوری

فیلترهای LEUKOSAFE عمدتاً از مدیای پلی‌استر «melt-blown non-woven» ساخته شده‌اند؛ این فناوری به کمک الیاف بسیار نازک و ساختار متخلخل عمقی، امکان جذب یا به دام انداختن لکوسیت‌ها را فراهم می‌کند. در مستندات محصول ذکر شده است که کارایی حذف لکوسیت‌ها در مدل‌های مختلف به حدود 99.98٪ می‌رسد (معادل حذف بیش از 4 مرتبه لگاریتمی) با میزان بازیابی گلبول‌های قرمز (یا سایر اجزاء خونی) قابل قبول (مثلاً حدود ≥ 89-90٪) .
این فیلترها زمان فیلتراسیون نسبتاً کوتاهی دارند (مثلاً بین 5 تا 20 دقیقه، بسته به حجم، هِماتوکریت و نوع واحد خونی) و برای دمای +4 تا +24 درجه سانتی‌گراد طراحی شده‌اند. همچنین قابلیت فیلتر کردن واحدهای گلبول قرمز یا پلاسما با حجم مشخص، و قابلیت استریل شدن با اتیلن اکساید، گاما-اشعه یا بخار، از دیگر ویژگی‌ها هستند.

مکانیسم عمل

مکانیسم حذف لکوسیت توسط فیلترها ترکیبی از چند فرآیند است:

• آدم‌سازی/چسبندگی (adhesion): لکوسیت‌ها به‌واسطه سطح بیشتر فیلتر و تعامل با مدیای فیلتر به‌دام می‌افتند.

• غربالگری اندازه (sieving): خون از منافذ فیلتر عبور می‌کند و سلول‌هایی که ناتوان از عبور هستند به‌دام می‌افتند.

• فیلتر عمقی (depth filtration): ساختار چندلایه یا فیبری فیلتر باعث می‌شود لکوسیت‌ها در بخش‌های داخلی فیلتر نگه داشته شوند، نه فقط سطح آن.
  به‌کارگیری الیاف بسیار باریک، سطح داخلی زیاد و طراحی جریان خون مناسب موجب شده اثرگذاری بالا و افت کم گلبول‌های قرمز ایجاد شود.

کاربردهای بالینی

فیلترهای لکوسیت‌گیری از جمله LEUKOSAFE در موارد زیر کاربرد دارند:

• کاهش تب‌های پس از تزریق و واکنش‌های مربوط به لکوسیت‌ها

• کاهش انتقال ویروس‌های مرتبط با لکوسیت‌ها مانند ‎CMV infection

• کاهش احتمال ایمونوساپرسیون یا آلوسنسازی به آنتی‌ژن‌های HLA

• آماده‌سازی کمپوننت‌های خون برای بیماران حساس یا نوزادان
  در محیط دیالیز، گرچه فیلترهای لکوسیت به‌عنوان وسیله اصلی به‌کار نمی‌روند، ولی اهمیت فیلترهای پاک‌سازی خون یا لباس‌های انتقال برای کاهش بار التهابی و میکروپارتیکل‌ها در درمان دیالیز ثابت شده است؛ بنابراین سیستم‌های کاهش لکوسیت می‌توانند مکمل درمان‌های دیالیزی نیز باشند.

مزایا

• کاهش چشمگیر تعداد لکوسیت‌ها (تا حدود 99٪ یا بیشتر)

• حفظ بیشتر اجزاء مفید خون مانند گلبول‌های قرمز یا پلاکت‌ها

• زمان فیلتر سریع و کاربری آسان

• همراهی با استانداردهای استریل، ایزوتوپ و بنچمارک‌های کنترل کیفیت

محدودیت‌ها و ملاحظات

• هزینهٔ واحد فیلتر و مصرف مکرّر آن (به‌ویژه در مراکز پربرخورد)

• نیاز به ثبت و نگهداری مناسب برای اجزاء خونی و تطابق با مقررات محلی

• فیلترها به‌تنهایی جایگزین نظارت‌های کلینیکی، کنترل‌های استاندارد یا درمان‌های مکمل نیستند

• در برخی مطالعات، اثبات افزایش طول عمر یا کاهش مرگ‌ومیر به‌واسطه لکوسیت‌گیری هنوز کامل نیست، اگرچه شواهد حمایتی وجود دارد

نکات کاربردی برای واردکنندگان و مراکز درمانی

اگر مرکز درمانی یا واردکننده‌ای در ایران یا منطقهٔ خلیج فارس قصد استفاده از فیلتر LEUKOSAFE را دارد، نکات زیر حائز اهمیت هستند:

• بررسی نماینده رسمی یا واردکننده با مجوز از سازنده یا توزیع‌کننده اصلی

• ارزیابی هزینه واحد فیلتر، مصرف سالانه و برنامهٔ تهیه لوازم جانبی

• اطمینان از تطابق با مقررات ملی تجهیزات پزشکی (نظیر ثبت وزارت بهداشت، استانداردهای ISO)

• آموزش پرسنل مرکز خون یا دیالیز برای کاربری درست فیلتر، اطمینان از جریان، اطمینان از عدم انسداد و نگهداری صحیح

• نظارت مستمر بر کیفیت واحدهای خونی پس از فیلتراسیون و ثبت عملکرد فیلتر (مثلاً تعداد لکوسیت‌های باقی‌مانده اگر آزمایش می‌شود)

جمع‌بندی

فیلترهای LEUKOSAFE نمایندهٔ یک فناوری اثبات‌شده در کاهش لکوسیت‌ها در محصولات خونی هستند که می‌توانند ایمنی تزریق خون را بهبود بخشند. اگرچه کاربرد اصلی آن‌ها در حوزهٔ تزریق خون است، اما در مراکز درمانی پیشرفته و حتی در درمان‌های دیالیز به‌عنوان ابزار مکمل نیز قابل مدنظر است. انتخاب، واردات و استفاده مؤثر از این فیلترها، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، آموزش، پشتیبانی فنی و سازگاری با مقررات محلی است. برای شما که در زمینه تجهیزات پزشکی فعالیت دارید، این فیلترها می‌توانند گزینه‌ای جدی برای ارتقای کیفیت خدمات و تمایز تجاری باشند.